Savaşın Akışını Değiştiren 10 Çarpışma Bölüm 1

[10] Stirling Köprüsü Çarpışması

[9] Cebelitarık Deniz Muharebesi

10 - Stirling Köprüsü Çarpışması

“Cesur Yürek” filmini izlemiş olsanız da, Stirling Köprüsü’nde olanları tam olarak bilmiyorsunuz. Çarpışma 11 Eylül 1297 tarihinde, İskoçya Bağımsızlık Savaşı’nda yaşandı. İskoçlar Andrew Moray ve İngilizlerin muharebe alanındaki ikincil lideri Hugh de Cressingham’ı bulup kafasını kesen, daha sonra da derisini yüzüp palaska yapan William Wallace tarafından komuta ediliyorlardı.

William Wallace

Film, savaşı oldukça rahat bir savaş alanında; düz, çimenlik bir alanda resmetmişti. Aslen Stirling Köprüsü -ki hala olduğu yerdedir- oldukça dardır. Köprüden yanyana ancak dört adam geçebilir. Bu da, tıpkı M.Ö. 480 yılındaki Termopil savaşında olduğu gibi, saldıran tarafım rakamlarını anlamsız kılmıştı. İngilizler 10-12 bin askere sahipken, karşılarında 2 bin İskoç vardı.

Rakamlara bakınca, İngilizler iki ordu çarpışmaya başlayınca ne olacağı hususunda hiç düşünmediklerini tahmin etmek zor değil. Ayrıca İngilizlerinin emrinde 300 ağır zırhlı süvari varken, İskoçlar savaşa sadece 100 hafif süvari getirebilmişti, İngiliz atlı şövalyelerine kıyasla büyük bir hiç. İngilizlerde süvarilerin yanında karşı tarafın mızraklı askerlerine felaket yaşatabilecek büyük bir longbowmen birliği de vardı. İskoçlardaysa hafif süvarilerin yanında sadece sıradan İskoç piyadeleri vardı; ama Wallace, İngiliz süvarilerini ekarte etmek için ustaca düşünülmüş bir planla ortaya çıktı: schiltrom. Mızraklı askerler, mızraklarını ileri doğrultacaklar ve yerlerinde sabit kalacaklrdı. William Wallace bu fikri ilk uygulayandır. Ama temelde Yunan phalanx prensipleriyle tamamen aynı olduğu görülür. Atlarsa oldukça akıllı hayvanlar olduğunda, karşılarındaki mızrak duvarına doğru hücuma geçmeyi reddettiler. 

Stirling Köprüsü

Böylece Wallace adamlarına hücum emrini verdi. İskoçlar mızraklarını fırlatarak İngiliz süvarileri yıprattı. Fakat İskoçlar sayısal bakımdan hala komik denebilecek ölçüde karşı taraftan azdı. Bu nedenle Wallace adamlarına İngilizleri köprü üzerinde tutmaları emrini verdi, gerçek bir pat! Tam da o sırada Andrew Moray’a İskoç süvarilerini sol cenahtan yürütmesini, nehri geçerek İngilizleri arkadan sarmasını söyledi. Plan başarıya ulaştı ve yaklaşık 7000 İngiliz katledildi, başka bir deyile İngilizlerin kuzey ordusunun %70′i.

Bu çarpışma İskoçya için Bannockburn’dan daha önemlidir. Stirling’ten önce İskoçlar İngilizleri açık alanda yenebileceklerini düşünmüyordu. Ağır zırhlı süvariler çok haşmetliydi, ama schiltrom ile alt edilebilecekleri anlaşıldı. Bu zafer İskoçlara büyük bir güven aşıladı. Bu güven olmasa belki de Bannockburn’da kaçacak yer arıyor olacaklardı.

9 - Cebelitarık Deniz Muharebesi

İngilizleri yenme girişiminde bulunan İspanyol Armadası Charles Howard ve Sir Francis tarafından alt edilmişti. İspanyollar bu yenilginin ardından donanmalarını yenilemeyi başardı. 21 kalyondan oluşan yeni armada ilk olarak 1568 yılında İspanyollara ayaklanan Hollandalılara karşı kullanılacaktı. Zira II. Philip Protestan Hollandalılardan inanılmaz bir şekilde nefret ediyordu.

Sir Francis Drake

İspanyolların o tarihte denizlerdeki hegemonyasının önüne gelen bütün Hollanda donanmalarını ezip geçeceğini düşünebilirsiniz, ama büyük gemiler büyük bir donanma olmak için yeterli değildir. Büyük gemilerinizin varsa onlarla iyi de savaşabilmelisiniz. 25 Nisan 1607′de 26 küçük gemi ve 4 ikmal gemisinden oluşan Hollanda donanması, Cebelitarık Körfezinde demir atmış bulunan 21 kalyonluk İspanyol donanmasına sürpriz bir baskın düzenledi ve ufuk çizgilerine girdi. Aslında bu kötü bir harekettir; ama burada iyi bir düşünceydi. Çünkü neredeyse hiçbir İspanyol topunun başında asker yoktu.

Sonuç tam bir imhaydı. İspanyol donanmasının 21 kalyonunun hepsi 4 saat içinde körfezin derinliklerini boylamıştı. Tek bir Hollanda gemisi bile batmamış ve sadece 100 Hollandalı denizci hayatını kaybetmişti. İspanyollardaysa bu rakam 4000′i bulmaktaydı. Geri kalan İspanyolların yarısıysa canbotlarıyla gelen Hollandalılarca kılıçla, tüfekle veya mızrakla suda öldürüldü. Hollandalı amiral Van Heemskerk oldukça talihsiz bir şekilde, sol bacağına isabet eden bir İspanyol salvosuyla muharebenin başlarında kan kaybından hayatını kaybetti.

Van Heemskerk

Çarpışma Hollanda’ya İspanyollara karşı 12 yıllık rahat bir barış dönemi kazandırdı, zira İspanya’nın neredeyse hiç savaş gemisi kalmamıştı. Geri kalan donanmaysa Fransızların yardımı olmadan ne İngiltere’ye ne de Hollanda’ya ulaşabilirdi -ki Fransızlar da bu yardımı vermezdi. İspanyollar 12 yıl sonra güçlerini toplayıp tekrar saldırdılar. Hollandalılar yine kazandı.

Bu yazı www.listverse.com adresinden alınmıştır. Tarafımdan Türkçe'ye çevrilmiştir.