Ocak 23, 2012

Savaşın Akışını Değiştiren 10 Çarpışma Bölüm 3



[6] Salamis Muharebesi

[5] Gettysburg Muharebesi



6 - SALAMİS MUHAREBESİ


Kral Leonidas ve 300 cesur askeri, Xerxes’in 250,00′lik Pers kuvvetine karşı savunmalarını yaparken,  Xerxes, donanmasını Aretmis Boğazı'na yönlendirerek Leonidas'ı atlatmak ve kıyıya asker çıkartarak Atina'ya ilerlemek istesi. Harekatın tarihi kesinlik kazanmamış olsa da, M.Ö 480 Eylül’ünün birinci veya ikinci haftası olduğu düşünülüyor, yani Leonidas’ın Termofil’deki duruşuyla yakın bir tarih.

Themistocles
Tarihçilere göre Perslerin elinde 600 veya 800, hatta bazı kaynaklara göre 1,200 parçalık bir donanma vardı. Yunanlarda bu sayı 370 gemi gibi oldukça ufak bir miktardı. Yunan donanmasını, tarihin en büyük donanma tabiyecilerinden olan Themistocles yönetiyordu.

Themistocles’in gemileri sayısal olarak azdı bu nedenle gemilerini hat şeklinde yan yana dizdirerek Perslerin gelmesini bekledi. Persler de tam beklendiği şekilde Yunanların üstüne doğru ilerledir. Görünüşte korkuya kapılan Yunanlar geri dönüp kaçmaya başladılar.

Aslında yaptıkları şey Kral Leonidas’ın Termofil’de yaptığına çok benziyordu: Persleri dar bir boğaza çekerek sayısal üstünlüklerini anlamsız kılmak ve cenahları sağlam tutmak. Persler Boğaz’a girdiler ve daha dar bir formasyon almak zorunda kaldılar. En sonunda Yunanlar saldırıya geçti.

Ateşli silahlar henüz icat edilmediğinden o günün deniz savaşları biraz farklı işliyordu. Kazanmak için uygulanan taktik düşman gemisine çarparak, çarpılan taraftaki kürekleri kırmaktı. Kürekleri kırılan geminin hızı yarıya düşer ve okçular da ateşli oklarla gemiye daha iyi isabet sağlarlardı. Bir diğer taktikse geminizin pruvasını bronzla kaplamak ve karşınızdaki geminin gövdesine bodoslama dalmaktı. Bu taktik diğer geminin gövdesinde büyük bir delik açacağından kısa sürede batmasını sağlardı.

Muharebenin taktik görünümü. Salamis kıyılarında demirleyen -mavi- Yunan gemileri ve boğazın hemen girişinde Pers gemileri. Mısır gemileri ise Salamis'in kuzeyinde kalıyorlar.

Eğer çarpılan gemi batmazsa geriye tek çare olarak gemileri bordalamak ve denizcileri çarpışması için karşıdaki gemiye yollamaktı. Ne yazik ki Persler, iyi eğitilmiş ve kalın zırhlı Yunan hoplite birlikleri karşısında tutunamadı. Zira gemilerdeki Persler hafif zırhlılardı ve silahları da pek güçlü değildi.


Bütün bunlara Pers donanmasının büyüklüğünden kaynaklanan hantallığı da eklenince ibre Yunanlara döndü ve net bir galibiyet kazandılar. Pers gemilerinin hepsi bağımsız olarak hareket ederek Yunanlıların oyununa geldi. Yunan gemileri Pers gemilerini ite ite Yunanistan sahillerinde karaya oturttu. Persler başka bir Pers ordusunun beklediği Phalerum’a doğru kaçamaya çalıştı. Fakat Yunan donanmasının başka bir birliği olan Aeginetanlar tarafından pusuya düşürüldüler ve daha fazla gemileri battı.

Xerxes
Persler sonunda kaçmayı başardıklarında 300 gemi kaybetmiş, Yunanlarsa sadece 40 kayıp vermişti. Donanması altüst edilen Xerxes’in askerlerini Yunanistan’asevk etmek gibi bir şansı kalmadı ve istila planları suya düştü. Nihayetinde geri çekilmek zorunda kaldı.

Ertesi yıl Xerxes, Yunanistan’ı tekrar istila etmeye kalkıştı ve Plataea’da karşısında 40,000 Yunan buldu. Fakat bu sayının içinde, Termofil’de geçit vermeyen Spartalılardan tam 10,000 asker vardı ve hünerlerini sergilemek için yeterince geniş alanları da vardı. Burada 10,000 Pers daha katledildi. Heredot ölen Perslerin sayısının 250,000 olduğunu iddia eder. Başka bir iddiası da sadece 159 Yunan’ın hayatını kaybettiğidir. Fakat bu hususta gerçek rakam 5,000 civarındadır.

Perslerin batan gemilerine gelince, her gemide 50 adam bulunurdu. Bu da 15,000 Pers’in öldüğü anlamına geliyor. Yine Heredot’a göre Persler yüzme bilmedikleri için ölmüşlerdi.





6 - GETTYSBURG MUHAREBESİ


Amerikan İç Savaşı’nda verilen zaiyat bakımından en büyük muharebe Pensilvanya’nın güney sınırındaki ufak bir kasabada 1 – 3 Temmmuz 1863 tarihinde vuku buldu. Aslında bütün olay bir kazadan ibaretti! General Robert E. Lee’nin (kendisi Konfederasyon komutanıdır) niyeti aslında Washington’a doğru ilerlemekti. Ama önce askerlerine ayakkabı bulmalıydı! Böylece Gettysburg’da ayakkabı bulmak için ordusunu durdurttu. General George Meade komutasındaki Birleşik Devletler ordusu da yanlışlıkla bu engele takıldılar.

General Robert E. Lee
Orduların bir sonraki adımında 3,115 Yanki ve 4,708 Ayaklanmacı öldü, toplam zaiyat ise 46,286 kişiydi. Bu rakam, Iwo Jima’da ölen Amerikan askerlerinden daha fazladır. Muharebenin doruk noktası, General Lee’nin Birleşik Devletler hattının tam ortasına tam teşekküllü bir taaruz başlatmasıydı. Konfederasyon askerleri, Birleşik Devletler saflarına ulaşmak için açık alanda, top ve misket (musket) tüfeği ateşi altında yaklaşık bir mil ilerlemelilerdi. Askerler tam anlamıyla ölüme mahkum edilmişlerdi. General Longstreet bunun farkındaydı fakat General Stonewall Jackson iki ay önce dost ateşine kurban gittiği için Lee’nin fikrini değiştirmeye gücü yetmedi.

Getysburg denilince akla ilk gelen General George Pickett’tir, ama o bu işe karışmış bir kaç generalden sadece birisiydi. Pickett’in taaruzu Konfederasyon askerlerinin imhasıyla sonuçlandı. Birleşik Devletler askerleri Konfederasyon saflarına “Fredericksburg! Fredericksburg!” diye bağırıyorlardı, çünkü bu olayın aynısı Fredericksburg’ta da yaşanmıştı. Farksa rollerin değişmiş olmasıydı. Birleşik Devletler Fredericksburg’ta bütün kayıplarına rağmen yeni askerler toplayarak eski güçlerini kazamışlardı. Lee ise bunu başaramadı. Washington’a kadar ilerleyecek yeterli askeri kalmayınca Lee geri çekilmek zorunda kaldı. Meade’nin onu kovalaması gerekiyordu ama başka bir muharebeye yetecek cesareti kalmamıştı.

Lee’nin ordusu bir daha eski gücüne kavuşamadı ve İç Savaş’ta Konfedarsyon’a büyük bir katkı sağlayamadı. Savaş bitene kadar sadece savunma yapabildi. Çoğu tarihçi bu bozgunun savaşın kırılma noktası olduğunda hemfikirdir. 1865'te Lee birliğiyle teslim olunca, savaş Birleşik Devletler lehine sonuçlanmıştır.

Hiç yorum yok: